Ετικέτα: αρχαία φιλοσοφία

10 μαθήματα ευτυχίας που μάθαμε από τους Αρχαίους Έλληνες

Όπως πίστευε ο Επίκουρος, ο άνθρωπος είναι κάτι μεγάλο και πολύτιμο. Την ευτυχία, τη μακαριότητα, την έχει μέσα του, φτάνει να παραμερίσει όσα τον ενοχλούν και του κάνουν κόλαση τη ζωή. Εδώ σας δίνουμε 10 μικρά αλλά πολύτιμα μαθήματα ευτυχίας που μας δίνουν οι αρχαίοι πρόγονοι μας!

Πλουτάρχου: Αρετή, Κακία, Τύχη

Αναπόσπαστο τμήμα τής γνήσιας ελληνικής ηθικής παράδοσης και τής πάλαι ποτέ ελληνότροπης σχολικής διδασκαλίας αποτελούσε επί αιώνες ο περίφημος μύθος τού ημίθεου Ηρακλή και των δρόμων τής Αρετής και τής Κακίας.

Η φιλοσοφία ως κατανοητικός λόγος

Όταν κανείς δοκιμάζει να προσεγγίσει την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, πρωτίστως έρχεται αντιμέτωπος με το ερώτημα για τη γένεσή της. Πράγματι, η νέα ποιότητα των φιλοσοφικών θεωρήσεων της φύσης και της κοινωνίας δεν προέκυψε απροϋπόθετα. Η φιλοσοφία δεν γεννήθηκε, όπως η Παλλάδα Αθηνά, από το κεφάλι του Δία. Κι ακόμη, η φιλοσοφική συνείδηση δεν διαμορφώθηκε αγνοώντας την πολυπλοκότητα της εκάστοτε ρεαλιστικής πραγματικότητας.

Τα εγχειρίδια ευτυχίας τριών Ελλήνων φιλοσόφων

Ποιά θα μπορούσαν να είναι τα εργαλεία για να ικανοποιήσουμε την κοινή για όλους τους ανθρώπους επιθυμία που δεν είναι άλλη από το να οδηγηθούμε στην ευτυχία; Οι μεγάλοι Έλληνες φιλόσοφοι, όπως οι Επίκτητος, Επίκουρος και Αριστοτέλης προσέφεραν, μια ευρεία γκάμα απαντήσεων και παρείχαν όλα τα εργαλεία, ανάλογα με τη προσέγγισή του καθενός εξ αυτών, στο μείζον ερώτημα «τι συνιστά την ευτυχία και πως επιτυγχάνεται».

Τα χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής σκέψης

Στην αρχαία ελληνική σκέψη θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε κυρίαρχα τα πιο κάτω γνωρίσματα: Δείχνει μια τάση προς το γενικό. Όχι ότι αδιαφορεί για το ειδικό, αλλά εντάσσει το ειδικό και συγκεκριμένο μέσα σε μια ολότητα. To κάθε πράγμα είναι μέρος του όλου. Τα πράγματα πρέπει να τα βλέπουμε στη συνάφεια τους, για να συλλαμβάνουμε το αληθινό τους νόημα. O κόσμος είναι ταυτόχρονα πολλότητα και ενότητα. Είναι ανάγκη να βλέπουμε τα πολλά κάτω από το πρίσμα μιας κοσμικής ενότητας, μιας γενικής νομοτέλειας. Πραγματική γνώση είναι η γνώση του γενικού, όχι του επιμέρους.

Η αρχαία Ελλάδα, κοιτίδα της μαθηματικής σκέψης

Ολόκληρος ο δυτικός πολιτισμός γεννήθηκε και αναπτύχθηκε έχοντας ως βάση τον τρόπο σκέψης που χάραξαν, διαμόρφωσαν και δίδαξαν οι αρχαίοι Έλληνες. Για πρώτη φορά στην αρχαία Ελλάδα ο νους δεν ικανοποιείται με τις μυθολογικές ερμηνείες του κόσμου. Ο μελετητής δεν αρκείται να δώσει πρακτικές απαντήσεις στα προβλήματα, αλλά προσπαθεί να επεκταθεί παραπέρα σε όλα τα νοητά αντίστοιχα προβλήματα, να οδηγηθεί σε γενικεύσεις και σε αφαιρέσεις, να οικοδομήσει τον ορθό λόγο για να διατυπώσει με σαφήνεια έννοιες, ορισμούς και νόμους γενικούς. Αυτή η μετάβαση από το μύθο στο λόγο, στην επιστημονική σκέψη, ήταν ένα θαύμα, μια τομή, μια επανάσταση.

Η ηθική του Αριστοτέλη

O Αριστοτέλης είναι ο πρώτος που ασχολήθηκε συστηματικά με το ηθικό πρόβλημα, είναι ο ιδρυτής της Ηθικής ως φιλοσοφικής επιστήμης. H ηθική του Αριστοτέλη είναι μια ορθολογιστική ηθική. Πηγή της ηθικής είναι ο ορθός λόγος. Αυτός ανακαλύπτει και προσδιορίζει το ηθικά πρέπον. Στην εκτίμηση του ηθικού δεν έχει θέση το συναίσθημα, η συνείδηση ή κάποιος θεϊκός νόμος.

Ξενοφάνης

Ο Ξενοφάνης γεννήθηκε στην Κολοφώνα της Μ. Ασίας (μεταξύ 580 και 577 π.Χ.). Εγκατέλειψε την περσοκρατούμενη πατρίδα του και περιόδευε στην Κάτω Ιταλία και τη Σικελία ζώντας ως ραψωδός και ποιητής.

Η απαρχή της φιλοσοφίας με τον Ησίοδο

Το όνομα του Ησιόδου – που έζησε το β’ μισό του 8ου αι. π.Χ- συνδέεται περισσότερο με την ελληνική μυθολογία παρά με τη φιλοσοφία. Κατά τον Lesky «η γνώμη που έχει διατυπωθεί συχνά ότι ο Ησίοδος αποτελεί την αρχή της Ελληνικής φιλοσοφίας πρέπει να γίνει δεκτή με επιφυλακτικότητα». Τέτοια επιφυλακτικότητα εκφράζουν όσοι ταυτίζουν τη φιλοσοφία με την κοσμολογία. Το έργο όμως του Ησιόδου Έργα και Ημέραι περιέχει μια θεώρηση της κοινωνικής ζωής και της ιστορίας, βλέπουμε σ’ αυτό μια κοινωνική φιλοσοφία και μια φιλοσοφία της ιστορίας. Η φιλοσοφία αυτή επέδρασε και σε μεταγενέστερους στοχαστές, ιδίως επηρέασε τη σκέψη του Εμπεδοκλή και του Πρωταγόρα.

Κβαντομηχανική και Αρχαία Φιλοσοφία

Στη νεότερη Φυσική και κυρίως στον κβαντικό κόσμο των σωματίων βλέπουμε την όρων, εννοιών, μορφών και σχέσεων που άμεσα παραπέμπουν, σε ορισμένες περιπτώσεις, στις διάφορες σχολές σκέψης της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και επιστήμης. Όμως, θα ήταν σωστό να αναφερθεί ότι οι έλληνες φιλόσοφοι της αρχαιότητας είχαν ασφαλώς εκφράσει ­ και συχνά μάλιστα ­ λανθασμένες και ενίοτε εντελώς απλοϊκές απόψεις για τα διάφορα φαινόμενα που μελετούσαν. Παραμένει όμως γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι για πρώτη φορά έγιναν προσπάθειες να περιγραφεί ο κόσμος με έναν πράγματι ορθολογικό τρόπο. Στη θετική αυτή εικόνα της φιλοσοφίας τους, ­ που θα μπορούσε να την δούμε σαν την απαρχή της επιστήμης, μπορεί να προστεθεί και η επικαιρότητα της σκέψης τους, τουλάχιστον όσον αφορά ορισμένα ζητήματα που και σήμερα ακόμη απασχολούν τη νεότερη Φυσική.